Kawalerowie Maltańscy
Wczoraj i dziś zakonu
Suwerenny Wojskowy Zakon Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego, zwany Rodyjskim i Maltańskim, instytucja o szczególnym prestiżu i chwalebnych tradycjach - od blisko 200 lat ma swoją siedzibę w Rzymie. Korzenie Zakonu sięgają jedenastego stulecia. Jest to jedyny następca Zakonu Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego, uznanego przez Kościół katolicki w 1113 r. za Zakon Szpitalniczy i Rycerski.
Kawalerowie Maltańscy dali się poznać jako żarliwi obrońcy chrześcijaństwa najpierw w Ziemi Świętej, później na Cyprze, gdzie przenieśli się pod wpływem wydarzeń historycznych, następnie na Rodos, a ostatecznie na Malcie. Maltę przekazał Zakonowi cesarz Karol V dekretem w 1530 r. Zakon pozostał na tej wyspie ponad dwieście lat, budując hospicja, szpitale, ośrodki pomocy, inicjując również badania naukowe.
Niesienie pomocy cierpiącym, bezdomnym i słabym pozostało głównym założeniem Zakonu aż po czasy dzisiejsze. Szczególny rozwój tego typu działalności przypada na lata 1962-88, kiedy to Wielkim Mistrzem Zakonu był Fra' Angelo de Mojana, oraz na czasy jego następcy, którym nadal jest Książę i Wielki Mistrz Fra' Andrew Bertie, pierwszy w historii Zakonu Anglik pełniący tę funkcję.
Obecnie Zakon prowadzi szpitale, a także leprozoria oraz ośrodki pomocy dla nieuleczalnie chorych w ponad 110 krajach świata.
Do Włoch Kawalerowie Maltańscy przybyli w 1798 r., po zajęciu Malty przez wojska napoleońskie. Osiedlili się na Sycylii, następnie w Ferrarze, aż w 1834 r. dotarli do Rzymu, gdzie w zabytkowym Pałacu Maltańskim mieści się do dziś ich siedziba. Wraz z odtworzeniem struktur Zakonu we Włoszech zaczęły powstawać związki narodowe Kawalerów: w Niemczech - w 1859 r., w Wielkiej Brytanii - w 1875 r., we Włoszech - w 1877 r. i w innych krajach. W Polsce Związek Kawalerów Maltańskich rozpoczął swą oficjalną działalność zaraz po odzyskaniu niepodległości w 1920 r.
Struktura Zakonu Maltańskiego
Na czele Zakonu stoi Książę i Wielki Mistrz, który jest dzisiaj reprezentowany w Polsce przez ambasadora Vincenzo Manno, pierwszego ambasadora Zakonu rezydującego na stałe w Polsce od czerwca 2004 r. Wielki Mistrz, którego wybór jest dożywotni, powszechnie uznawany jest jako głowa państwa i przysługuje mu tytuł Altezza i Eminentissima (Wysokość i Eminencja). Rządy sprawuje z pomocą Suwerennej Rady (Rada Ministrów), składającej się z: Wielkiego Komandora (osobistość, która zastępuje Wielkiego Mistrza podczas jego nieobecności), Wielkiego Kanclerza (premier), Szpitalnika (minister zdrowia) oraz Wielkiego Skarbnika (minister skarbu). Kardynał mianowany przez Papieża jako jego przedstawiciel nosi tytuł Kardynała Patrona.
Zakon jest podmiotem prawa międzynarodowego, utrzymuje stosunki dyplomatyczne na tych samych zasadach co wszystkie państwa i ma na świecie blisko sto ambasad. Zakon ma też Stałego Obserwatora przy ONZ i jej wyspecjalizowanych strukturach: UNESCO, FAO, PAM, WHO, UNHCR, OHCHR, przy Komisji Europejskiej, a także ma swoje delegacje przy innych organizacjach międzynarodowych.
Wielki Mistrz
Wielki Mistrz jest wybierany dożywotnio spośród kawalerów profesyjnych przez Zgromadzenie Ogólne. Zobowiązany jest do całkowitego poświęcenia się na rzecz Zakonu, a także do dawania budującego przykładu postawy religijnej dla kawalerów i dam.
Będąc zwierzchnikiem suwerennego podmiotu, dysponuje najwyższymi prerogatywami władzy. W spełnianiu swoich obowiązków jest wspomagany przez Suwerenną Radę. Wielki Mistrz ma prawo wydawania aktów prawnych, które nie są uregulowane postanowieniami Karty Konstytucyjnej, ogłaszania rozporządzeń, zarządzania środkami znajdującymi się w skarbcu Zakonu, informowania Stolicy Apostolskiej o potrzebach Zakonu, ratyfikowania umów międzynarodowych, a także zwoływania Kapituły Generalnej.
Wielkiemu Mistrzowi przysługuje tytuł książęcy oraz ranga równa kardynałowi w Kościele rzymskokatolickim. W protokole dyplomatycznym Wielkiemu Mistrzowi należne są przywileje i honory suwerena i głowy państwa.
W kwietniu 1988 r. 78. Wielkim Mistrzem Zakonu Maltańskiego został Fra' Andrew Willoughby Ninian Bertie.
Fra' Andrew Bertie urodził się w Londynie w 1930 r. Jest potomkiem książąt Lindsay i Abingdon. Ukończył studia z zakresu historii, orientalistyki i afrykanistyki. Opanował 15 języków. Był m.in. wykładowcą języków nowożytnych i dziennikarzem. Od 1956 r. jest kawalerem maltańskim. W Zakonie pełnił liczne funkcje, w tym wiceprzeora Wielkiej Brytanii. W 1981 r. złożył śluby wieczyste ubóstwa, czystości i posłuszeństwa, stając się kawalerem profesyjnym.
Wielki Komandor
Wielki Komandor pełni funkcję tymczasowego namiestnika Zakonu w przypadku śmierci, rezygnacji lub trwałej niezdolności do wypełniania obowiązków przez Wielkiego Mistrza.
W zakresie jego podstawowych odpowiedzialności są: upowszechnianie podstaw wiary, nadzór nad przeoratami i podprzeoratami, formułowanie programu oficjalnych wizyt, a także sporządzanie dla Stolicy Apostolskiej raportów z działalności Zakonu.
Wielki Komandor jest także odpowiedzialny za nadzorowanie aspektów religijnych związanych z formacją i pracą kawalerów profesyjnych i kawalerów w posłuszeństwie. W szczególności jest zobowiązany do dbania o upowszechnianie wśród kawalerów i dam wartości Zakonu. Do jego obowiązków należy opieka nad kaplicą znajdującą się w Pałacu Magistralnym i organizacja pielgrzymek.
Obecnie godność Wielkiego Komandora piastuje Fra Giacomo Dalla Torre del Tempio di Sanguinetto.
Wielki Kanclerz
Wielki Kanclerz odpowiedzialny jest za sprawy wewnętrzne, zagraniczne oraz politykę informacyjną. Sprawuje nadzór nad związkami narodowymi i kawalerami trzeciej klasy. Kanclerzowi podlegają mennica i poczta.
Wielki Kanclerz reprezentuje Zakon Maltański w kontaktach dyplomatycznych, jest odpowiedzialny za nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów politycznych, a także sprawuje kontrolę nad administracją wewnętrzną Zakonu. Ponadto przygotowuje akty wykonawcze, kontrasygnuje dekrety Wielkiego Mistrza, a także przygotowuje sprawy będące przedmiotem debat Suwerennej Rady.
Godność Wielkiego Kanclerza piastuje obecnie Jean Pierre Mazery.
Wielki Szpitalnik
W zakresie obowiązków Wielkiego Szpitalnika leży nadzór i koordynowanie inicjatyw przeoratów i związków narodowych, a także innych instytucji Zakonu na całym świecie, dotyczących prac charytatywnych. Wielki Szpitalnik koordynuje także wszystkie prace dobroczynne będące pod bezpośrednią kontrolą Wielkiego Magisterium. Godność Wielkiego Szpitalnika piastuje Albrecht Freiherr von Boeselager.
Zakon Kawalerów Maltańskich jest od wielu wieków znany na całym świecie z szerokiej działalności charytatywnej. Obecnie w ponad 110 krajach prowadzi szpitale, leprozoria i inne ośrodki. Kawalerowie Maltańscy spieszą również z pomocą ofiarom klęsk żywiołowych na całym świecie.
W związku z obchodami święta Patrona Suwerennego Wojskowego Zakonu Maltańskiego - św. Jana Jerozolimskiego 22 czerwca br. w katedrze polowej Wojska Polskiego w Warszawie (ul. Długa 13/15) zostanie odprawiona uroczysta Msza św. koncelebrowana pod przewodnictwem abp. Józefa Kowalczyka - nuncjusza apostolskiego w Polsce w koncelebrze z abp. Sławojem Leszkiem Głódziem oraz biskupem polowym WP Tadeuszem Płoskim. We Mszy św. wezmą udział polscy Kawalerowie Maltańscy, przedstawiciele rządu RP, parlamentu, władz lokalnych oraz korpusu dyplomatycznego. Początek Mszy św. o godz. 18.15.
"Niedziela" 25/2006