Wielkie Śluby Narodowe

O. Jan Pach OSPPE

Obecny rok, który przeżywany jest w Kościele jako wielka modlitwa i wysiłek przywracania nadziei ubogim, w Kościele polskim będzie też czasem refleksji nad dziejowymi ślubami, podejmowanymi ku naprawie Rzeczypospolitej, ku polepszeniu bytu najuboższych oraz ratowaniu katolickiego oblicza polskiej ziemi. Myślimy o Ślubach Królewskich Jana Kazimierza, złożonych w katedrze lwowskiej 1 kwietnia 1656 r., o ślubach nigdy do końca niespełnionych. Szczególnego znaczenia nabierają też dla nas Jasnogórskie Śluby Narodu, wypowiedziane 26 sierpnia 1956 r., które są nadal księgą otwartą do zapisania wysiłkiem wszystkich ludzi dobrej woli, żyjących w polskim domu. Nie zapominamy i o innych ślubach na przestrzeni naszych dziejów, zwłaszcza o Ślubowaniu Kobiet Polskich z 3 maja 1926 r. oraz o Ślubach Akademickich z 24 maja 1936 r. W duchu wiekowej tradycji narodowej - jak pisali biskupi polscy - 8 września 1946 r. Episkopat dokonał na Jasnej Górze także Aktu Ofiarowania Niepokalanemu Sercu Maryi, co było nawiązaniem do papieskiego zawierzenia z 31 października 1942 r., ale przede wszystkim podjęciem Ślubów Jana Kazimierza i ponownym obraniem Maryi na Królową Polski. W tym roku upływa też 40 lat od Milenijnego Aktu Oddania w Niewolę Maryi z 3 maja 1966 r.
Wszystkie wspomniane akty miały odniesienie do Jasnej Góry i były wołaniem ku Niebu, wypowiadanym w duchu wiary, że jedynie z pomocą Boga i Jego Matki możemy żyć bezpiecznie na naszej polskiej ziemi.
Miniony rok przeżywaliśmy jako czas dziękczynienia za Bożą interwencję podczas szwedzkiego potopu. Od cudownej obrony klasztoru jasnogórskiego rozpoczęło się zwycięstwo nad Szwedami i czas odnowy moralnej - chociaż nietrwałej - narodu polskiego. A wszystko dzięki męstwu Ojca Kordeckiego, którego wiara w cudowną interwencję Maryi była źródłem siły dla paulinów i wszystkich obrońców i spowodowała, że Jan Kazimierz ogłosił później Matkę Bożą Królową Polski. Trudne dzieje, czasem wręcz beznadziejne, jakie przeżywała nasza Ojczyzna, skłaniały naród polski do składania ślubów oraz aktów oddania i zawierzenia Matce Bożej. Były one wyrazem maryjnej drogi Kościoła w Polsce, który "coraz to nowymi aktami wpisywał się w Serce Matki " - jak mówił kard. Karol Wojtyła na Jasnej Górze 26 sierpnia 1973 r.
Akty te były przypieczętowaniem świadomości, że "Sanktuarium Jasnogórskie wyrosło w dziejach naszego narodu na jakąś Rzeczywistość, bez której nie można wyobrazić sobie dziejów Polski" - mówił na Jasnej Górze 2 sierpnia 1969 r. ówczesny metropolita krakowski Karol Wojtyła. Jako papież w ostatnim przesłaniu na Jasną Górę, napisanym na dzień przed swoją śmiercią, powiedział on m.in.: "Przed Obliczem Jasnogórskiej Królowej modlę się, aby mój Naród, przez wiarę w Jej niezawodną pomoc i obronę, odnosił zwycięstwo nad wszystkim, co zagraża godności ludzkiej i dobru naszej Ojczyzny. Polecam Jej macierzyńskiej opiece Kościół na ziemi polskiej, aby przez świadectwo świętości i pokory zawsze umacniał nadzieję na lepszy świat w sercach wszystkich wierzących. Proszę o odwagę dla wszystkich odpowiedzialnych za przyszłość Polski, aby wpatrzeni w postać Ojca Augustyna, potrafili bronić każdego dobra, które służy Rzeczypospolitej".
Do Ojca Kordeckiego, który dobrze służył Polsce, odwołał się też Sejm RP, który 29 grudnia 2005 r. podjął następującą uchwałę: "W 350. rocznicę zakończenia oblężenia Jasnej Góry przez wojska szwedzkie Sejm Rzeczypospolitej Polskiej składa hołd bohaterskim obrońcom naszego narodowego Sanktuarium. Chyląc czoła przed niezłomną wiarą i heroizmem nielicznej załogi twierdzy, kierowanej przez przeora paulinów o. Augustyna Kordeckiego, wyrażamy nadzieję, że wydarzenia te, które tyle razy w późniejszych dziejach inspirowały Polaków do walki o niepodległość, pozostaną nadal istotnym źródłem patriotycznych postaw młodego pokolenia".
Z nadzieją, że ideały Ojca Kordeckiego pozostaną nadal żywe i nie będą tylko wspomnieniem, ale natchnieniem do wielkości, celebrowany był jubileusz 350-lecia cudownej obrony naszego narodowego Sanktuarium. Obrona Jasnej Góry stała się praktycznie jedynym natchnieniem dla króla Jana Kazimierza, a przede wszystkim dla jego otoczenia, z prymasem Andrzejem Leszczyńskim na czele, aby złożyć Śluby i ogłosić Maryję Królową Polski.
Legat papieski Piotr Vidoni odmówił wtedy Litanię Loretańską i dodał trzykrotne wezwanie: Regina Regni Poloniae, ora pro nobis (Królowo Korony Polskiej, módl się za nami). Po Ślubach Jana Kazimierza, złożonych podczas Mszy św. w katedrze lwowskiej, przed obrazem Matki Bożej Łaskawej, wszyscy udali się na nabożeństwo do kościoła Jezuitów, aby ogłosić Maryję Królową Polskiej Korony. Kościół zdawał sobie sprawę, że Ojciec Kordecki, broniąc Jasnej Góry, bronił obecności Chrystusa i Kościoła katolickiego nie tylko w Polsce, ale i w całej ówczesnej Europie. Zwycięstwo jasnogórskie pokrzyżowało plany stworzenia imperium protestanckiego. Dlatego też król i biskupi polscy, zebrani na Jasnej Górze 2 lipca 1656 r. (3 miesiące po Ślubach), postanowili, aby Jasna Góra zwała się odtąd Górą Zwycięstwa. Mimo że król złożył Śluby we Lwowie, przed tamtejszym obrazem Matki Bożej Łaskawej, w świadomości Polaków Królową Narodu stała się Pani Jasnogórska. Z jasnogórskim Sanktuarium wiązano odtąd wszystkie późniejsze śluby.
Konstytucja sejmowa z 1764 r. stwierdza, że Rzeczpospolita jest do "swej Najświętszej Królowej w częstochowskim obrazie słynącej nabożna i Jej protekcji w potrzebach doznająca". Duch Ślubów królewskich żył w narodzie, budził jego sumienie, zwłaszcza wtedy, kiedy zachwiana była równowaga polityczno-społeczno-moralna, a nasz byt narodowy był zagrożony. Sejm Czteroletni oraz Konstytucja 3 Maja (1791 r.) zamierzały na drodze prawodawczej wypełnić Śluby narodowe. Przeszkodziły temu rozbiory, ale Śluby trwały i żyły nadal w sercach Polaków w formie prywatnej. Wszystkie ślubowania w XX wieku były próbą ich wypełnienia. Rok 2006 będzie czasem wspominania Ślubów minionych, nigdy do końca niewypełnionych, ale żywych w sercach Polaków i w świadomości Kościoła.
Zewnętrzne ich świętowanie jest konieczne, aby jeszcze bardziej wrosły w serca i sumienia, żeby stały się "chlebem dla narodu", jak po ich uroczystym złożeniu na Jasnej Górze napisał sługa Boży Stefan kard. Wyszyński.

"Niedziela" 5/2006

Editor: Tygodnik Katolicki "Niedziela", ul. 3 Maja 12, 42-200 Czestochowa, Polska
Editor-in-chief: Fr Jaroslaw Grabowski • E-mail: redakcja@niedziela.pl